استودیو شادلین

لنزها چگونه نامگذاری می‌شوند؟

نام لنزها اغلب شامل لیستی طولانی از حروف و اعداد است .خوشبختانه برای شروع کار می‌توانید با خیال راحت بیشتر آنها را نادیده بگیرید، و عمدتا روی چند چیز تمرکز کنید:

• فاصله کانونی – زاویه دید لنز را تعریف می‌کند.
• دهانه دیافراگم – میزان نور دریافتی لنز را تعیین می‌کند.
• سیستم تثبیت تصویر – برخی لنزها به منظور خنثی کردن اثر محوشدگی ناشی از لرزش دست، مجهز به واحد تثبیت اپتیکی هستند.
• فرمت – اندازه سنسوری را که لنز برای کار کردن با آن طراحی شده تعریف می کند.
• مانت لنز – مشخص می کند که آیا لنز به لحاظ فیزیکی با دوربین شما سازگار است یا نه.

فاصله کانونی

نخستین عددی که در تشریح مشخصات یک لنز استفاده می‌شود فاصله کانونی آن است. این عدد به همراه اندازه سنسور، زاویه دید لنز را تعریف می‌کند، اعداد کوچکتر نشان دهنده زاویه وایدتر هستند. لنزهای زوم با استفاده از دو عدد نامگذاری می‌شوند که حداکثر محدوده فاصله کانونی را نشان می‌دهند، به عنوان مثال 18-55mm برای یک لنز کیت زوم نوعی. لنزهای با فاصله کانونی ثابت که زوم نمی‌کنند (و به لنزهای پرایم معروفند) تنها با یک عدد نشان داده می شوند (برای مثال 50mm).

تصویر زیر نشان می‌دهد که چگونه میدان دید با فاصله کانونی، روی یک دوربین با رایج ترین اندازه سنسور یعنی APS-C (که توسط کانن، نیکون، پنتاکس و سونی استفاده می شود) تغییر می‌کند. همچنین جدول تبدیل زیر نشان می‌دهد که این میدان دید چگونه با دو سایز سنسور استاندارد دیگر به نام فول فریم که هم اندازه یک نگاتیو فیلم 35 میلیمتری است و Four Thirds که توسط المپیوس و پاناسونیک استفاده می‌شود، رابطه دارد.

 

به منظور راحتی مقایسه، لنزها اغلب با فاصله کانونی معادل 35 میلیمتری آنها ذکر می‌شوند. برای مثال یک لنز کیت 18-55 میلیمتر ممکن است به صورت معادل 28-90 میلیمتر آن ذکر شود. درک این مطلب مهم است که این بدین معنی است که یک لنز 18-55 میلیمتر با سایز APS-C همان زاویه دیدی را پوشش می‌دهد که یک لنز 28-90 میلیمتر روی یک دوربین 35 میلیمتری پوشش می‌دهد نه این که فاصله کانونی یک لنز روی سنسورهای مختلف تغییر می‌کند.

 

دهانه دیافراگم

دهانه دیافراگم یک لنز، دومین پارامتر اصلی در مشخصات آن است و تعیین می‌کند که لنز توانایی دریافت چه میزان نور را دارد. دهانه دیافراگم به شیوه‌های مختلفی نشان داده می‌شود، F4 ، F/4 و 1:4 همگی یک معنی می‌دهند. عدد کوچکتر نشان می‌دهد که حداکثر دهانه دیافراگم لنز، بزرگتر است و بنابراین نور بیشتری را دریافت می‌نماید. برای مثال یک لنز با دهانه دیافراگم F2.8 دو برابر یک لنز با دهانه دیافراگم F4 نور دریافت می‌نماید.

هرچه ماکزیمم دهانه دیافراگم یک لنز بیشتر باشد به شما اجازه می‌دهد که در نور کمتری عکسبرداری کنید و بدون استفاده از فلش در محیط مسقف عکس بگیرید. همچنین دهانه دیافراگم بازتر عمق میدان کمتری را ارائه می‌دهد  که جنبه مهمی از عکسبرداری خلاقانه است.

سیستم تثبیت تصویر

طی سال‌های اخیر، سیستم تثبیت تصویر روی دوربین‌ها بسیار متداول شده است، اما تولیدکنندگان مختلف، آن را به شیوه‌های متفاوتی ارائه می‌کنند. پنتاکس و المپیوس، این سیستم را درون بدنه دوربین جا می‌دهند، در حالی که کانن، فوجی فیلم، نیکون، پاناسونیک و سامسونگ از سیستم‌های تعبیه شده در لنز استفاده می‌کنند. سونی برای SLR های آلفا از سیستم درون بدنه ای Super Steady Shot و برای سری Nex خود از سیستم تعبیه شده در لنز Optical Steady Shot استفاده می‌کند. سیستم تثبیت تصویر مخصوصا برای لنزهای تله مفید و حائز اهمیت است و هنگام مقایسه گزینه های مختلف، ارزش این را دارد که به طور ویژه مدنظر قرار گیرد.

تولیدکنندگان مختلف، سیستم تثبیت تصویر اپتیکی مبتنی بر لنز را، با رعایت اصول مربوط به نامگذاری لنزها، به صورت‌های مختلفی نامگذاری می کنند. آنچه شما هنگام خرید نیاز دارید بدان توجه کنید در این جا ذکر شده است:

• Canon – Image Stabilization (IS)
• Fujifilm, Panasonic and Samsung – Optical Image Stabilization (OIS)
• Nikon – Vibration Reduction (VR)
• Sony (NEX system) – Optical Steady Shot (OSS)
• Sigma – Optical Stabilization (OS)
• Tamron – Vibration Control (VC)

پشتیبانی از سنسورهای مختلف

بیشتر دوربین‌های ارزان قیمت‌تر SLR و بدون آینه از سنسور APS-C استفاده می‌کنند که اندازه تقریبی آنها 24mmx16mm یا کمتر از نصف اندازه یک نگاتیو فیلم قدیمی 35 میلیمتری است (نیکون، این دوربین‌ها را DX می‌نامد). ضمنا در دوربین‌های رده بالای کانن، نیکون و سونی که اصطلاحا فول فریم نامیده می‌شوند ، سنسورها حدودا برابر با اندازه یک نگاتیو 35 میلیمتری هستند، به عنوان مثال 24mmx36mm (دوربین‌های حرفه‌ای و پرسرعت قدیمی تر کانن از یک اندازه سنسور میانی به نام APS-H بهره می بردند). در ضمن پاناسونیک و المپیوس از یک فرمت اندکی کوچکتر به نام Four Thirds در دوربین های با لنز قابل تعویض خود استفاده می‌کنند.

همه تولیدکنندگان بزرگ (البته به جز المپیوس و پاناسونیک) اکنون مجموعه‌ای از لنزهایی را ارائه می‌کنند که به طور خاص برای دوربین‌های APS-C بهینه شده‌اند. این لنزها به طور کلی برای استفاده عمومی و به طور خاص برای زوم های واید بهترین گزینه هستند. لنزهایی که برای دوربین‌های فول فریم طراحی شده‌اند، به خوبی روی دوربین‌های APS-C هم کار میکنند. اما لنزهای APS-C به درستی بر روی دوربین‌های فول فریم کار نمی‌کنند. اگر در آینده نزدیک به فکر ارتقاء به یک سیستم فول فریم هستید، می‌بایست این موضوع را مدنظر داشته باشید.

سازندگان، لنزهای SLR با فرمت APS-C خود را به صورت زیر برچسب گذاری می‌کنند:

• Canon – EF-S
• Nikon – DX
• Pentax – DA
• Sony – DT
• Sigma – DC
• Tamron – Di II
• Tokina – DX

سیگما و تامرون، برچسب‌های بخصوصی برای لنزهای دوربین‌های بدون آینه نیز دارند که به ترتیب DN و Di III نامیده می‌شوند. در زمان نگارش این متن، توکینا لنزی از این نمونه را تولید نمی‌کند.

مانت لنزها

هر سازنده دوربین مانت لنز مختص خود را استفاده می‌کند، بدین معنی که لنزها نمی‌توانند با برندهای مختلف استفاده شوند. برای مثال، یک لنز کانن با یک بدنه نیکون سازگار نیست. چند استثناء نیز وجود دارد. المپیوس و پاناسونیک هردو از مانت Four Thirds برای DSLR ها و مانت Micro Four Thirds برای کامپکت‌های با لنز قابل تعویض بدون آینه شان (ILC ها) استفاده می‌کنند. SLR های سامسونگ اساسا با مدل‌های مانت KAF پنتاکس شناخته می‌شدند، هرچند این شرکت اکنون روی سری NX ILC تمرکز دارد.

تعدادی از تولیدگنندگان ثالث به ویژه سیگما، تامرون و توکینا، لنزهایی با مانت‌های مختلف را به منظور سازگاری با برندهای مختلف دوربین تولید می‌کنند. جدول زیر لیستی از مانت‌های لنز موجود را ارائه می‌کند:

نسل جدید دوربین های کامپکت با لنز قابل تعویض، با استفاده از آداپتور لنزها، میزانی از سازگاری با مانت SLR سازنده مربوطه را ارائه می‌دهند. ولی در کل، عملکرد آنچنان رضایتبخش نیست، به ویژه این که اتوفوکوس اغلب کند و با تاخیر است.

لنزهای زوم در برابر پرایم

لنزهای زوم طی چند سال گذشته تقریبا فراگیر شده‌اند، در نگاه نخست خرید لنزی که به یک زاویه دید محدود است ممکن است بی معنی به نظر برسد. ولی لنزهای پرایم هنوز هم برخی مزیت های کاملا واقعی دارند. در مقایسه با لنزهای زوم، لنزهای پرایم معمولاً کوچکتر و سبکتر هستند، دهانه دیافراگم بازتری دارند، و تصاویر شارپ تری ارائه می‌دهند. این فاکتورها آنها را برای اهداف خاص شدیدا مفید و کاربردی می‌نماید، برای مثال در عکسبرداری در نور کم که زیاد بودن ماکزیمم دهانه دیافراگم یک مزیت عمده است.

لنزهای پرایم با فاصله کانونی ثابت اغلب نسبت به لنزهای زومی که همان زاویه دید را پوشش میدهند بسیار کوچکتر و سبکترند.

برخی از انواع لنزهای متداول

لنز زوم استاندارد (Standard Zoom)

یک لنز زوم استاندارد، لنزی با کاربرد عمومی است که محدوده‌ای از فاصله کانونی را از زوایای واید تا تله‌های متوسط پوشش می‌دهد. روشن ترین مثال، لنز کیتی است که به همراه دوربین ارائه می‌شود (معمولا یک لنز 18-55mm 3.5-5.6 برای APS-C)، اما این لنز می‌تواند توسط لنزی با دامنه بیشتر و کیفیت اپتیکی بهتر، یا ماکزیمم دهانه دیافراگم سریع F2.8 جایگزین شود.
بیشتر تولیدکنندگان، لنزهای آپگرید شده همه منظوره ای را با گستره زوم توسعه یافته که برای دامنه وسیعی از سوژه‌ها مناسب است، برای لنزهای کیتشان ارائه می‌دهند. مانند این لنز سونی 16-105 میلیمتر

نمونه‌های دیگر: 16-85mm F3.5-5.6 و 17-55mm F-2.8.

لنز زوم تله فوتو (Telephoto Zoom)

معمولا دومین لنزی است که عکاسان خریداری می‌کنند. زوم تله فوتو به طور قابل توجهی به شما امکان می‌دهد تا به سوژه‌تان نزدیکتر شوید، و بنابراین برای عکاسی در زمینه‌هایی مانند ورزش، حیات وحش، یا عکاسی از کودکان در حال دویدن و بازی مفید است.

لنزهای زوم تلف فوتو مانند این نیکون 55-200mm به شما اجازه زوم کردن روی سوژه را می‌دهد.
نمونه‌های دیگر: 55-200mm F4.5-5.6 و 75-300mm F4-5.6.

لنز سوپرزوم (Superzoom)

سوپرزوم ها لنزهای همه منظوره ای (all-in-one) هستند که محدوده کاملی از فواصل کانونی را از واید متوسط تا تله فوتو بلند پوشش می دهند. این لنزها دامنه تحت پوشش یک لنز کیت به علاوه یک لنز زوم تله فوتو را یکجا جمع می کنند و بنابراین یک لنز خوب همه منظوره مسافرتی را ارائه می دهند. هرچند کیفیت عکس به لحاظ فنی اغلب به خوبی دو لنز نامبرده به صورت مجزا نیست، اما برای بسیاری از کاربران، این کاستی با امکانات ایجاد شده توسط لنز جبران می شود.

لنزهای سوپرزوم مانند این تامرون 18-270mm F3.5-6.3 محدوده وسیعی از فواصل کانونی را از وایدانگل تا تله فوتو در بر می گیرند. نمونه های دیگر: 18-200mm F3.5-5.6 و 18-250mm F3.5-6.3

لنز زوم وایدانگل (Wide angle Zoom)

لنز زوم وایدانگل زاویه دیدی فراتر از لنز زوم کیت فراهم می‌کند و به شما اجازه می دهد که از مناظر پهناور و عریض عکسبرداری کنید. لذا این لنز انتخابی رایج برای عکسبرداری از مناظر، معماری، و محیط های بسته می باشد.

لنزهای زوم واید مانند سیگما 10-20mm F4-5.6 به شما اجازه می دهد محتوای بیشتری را در کادر ثبت کنید.
نمونه های دیگر: 10-24mm F3.5-5.6 و 12-24mm F4

لنز ماکرو (Marco Lens)

اصطلاح “ماکرو” در تعریف لنزی به کار برده می شود که توانایی بالای فوکوس از نزدیک را داراست و به شما اجازه می دهد که از سوژه های کوچکی مانند حشرات یا گل ها عکسبرداری کنید. بعضی از لنزهای زوم در نامگذاریشان از اصطلاح “ماکرو” استفاده می کنند تا توانایی فوکوس از فواصل نزدیکتر از حد معمول را نشان دهند، اما لنزهای ماکرو واقعی معمولا فاصله کانونی ثابت دارند. به طور کلی، با داشتن فاصله کانونی بیشتر، شما می توانید از سوژه تان دورتر باشید. (نیکون این لنزها را “میکرو” می نامد.)

لنزهای ماکرو مانند المپیوس 50mm F2 امکان عکسبرداری کلوس آپ را با جزئیات عالی برای شما فراهم می آورد.

نمونه های دیگر: 60mm F2.8 Macro و 100mm F2.8 Macro

لنز پرایم سریع (Fast Prime Lens)

لنزهای پرایم سریع در همه فواصل کانونی، از وایدانگل تا اولترا تله فوتو، ارائه می شوند. اما آنچه بین تمامی آنها مشترک است، امکان جذب نور بیشتر ( بخاطر دیافراگم باز) و کیفیت اپتیکی بهتر است. این دسته لنزها که زمانی در معرض انقراض بودند در سال های اخیر تجدید حیات یافته اند و مسلما محبوب ترین آنها 50mm F1.8 و نمونه گران قیمت تر آن یعنی 50mm F1.4 می باشد. این لنزها روی دوربین های دارای سنسور APS-C برای ثبت یک تله کوتاه در زیر نور طبیعی مناسبند.

لنزهای پرایم سریع مانند این کانن 50mm F1.8 امکان عکسبرداری در محیط بسته و با نور طبیعی را بدون نیاز به استفاده از فلش فراهم می سازند.

نمونه دیگر: 50mm F1.8 و 85mm F1.8

لنزهای پنکیک (Pancake Lenses)

کلمه “پنکیک” در تعریف لنزهای باریکی به کار می رود که با هدف کوچک کردن اندازه کلی دوربین و لنز ساخته شده‌اند. این لنزها اخیرا به عنوان لنز شایعی برای دوربین های بدون آینه تجدید حیات یافته اند، ولی برای SLR ها نیز موجودند (به ویژه برای پنتاکس).

سه لنز پنکیک باریک از المپیوس، سامسونگ و پنتاکس.

سایر ویژگی های لنزها

جنبه های دیگری از ساخت و عملکرد لنزها وجود دارد که هنگام خرید یک لنز ممکن است بخواهید لحاظ نمایید.

اتوفوکوس

سیستم اتوفوکوسی که توسط یک لنز استفاده می شود می تواند تاثیر زیادی روی عملکرد فوکوس آن داشته باشد، به ویژه به لحاظ ایجاد سر و صدا و سرعت عمل. موتور فوکوس می تواند در بدنه دوربین یا در لنز جای گیرد. موتورهای فوکوسی که درون لنز تعبیه می شوند در انواع گوناگون و با مشخصات مختلف عرضه می شوند. در اینجا مروری بر انواع مهم آنها می نماییم:

• لنزهای Screw Drive موتور داخلی ندارند و در عوض از طریق یک اتصال مکانیکی در بدنه دوربین به حرکت در می آید. این سیستم سریعتر است اما در مقایسه با انواع دیگر پر سر و صداتر است. بسیاری از لنزهای قدیمی تر نیکون، پنتاکس و سونی از این روش استفاده می کنند، اگرچه هر سه شرکت اکنون به موتورهای درون لنزی گرایش یافته اند. بدنه های سطح مبتدی نیکون موتور داخلی ندارند و بنابراین نمی توانند با این نوع لنزها اتوفوکوس نمایند.
• لنزهای Micromotor دار برای حرکت دادن ادوات فوکوس از موتورهای DC سنتی به کمک تعدادی چرخدنده استفاده می کنند. این سیستم بیشتر در لنزهای ارزان قیمت تولیدکنندگان دوربین و در بسیاری از لنزهای تولیدکنندگان ثالث (به ویژه تامرون و توکینا) مشاهده می شود. در این نوع لنزها عملکرد اتوفوکوس به شدت متغیر است، در بدترین حالت کند و پر سر و صدا و در بهترین حالت کاملا سریع و بی صدا.
• موتورهای Linear Stepper در لنزهای طراحی شده برای دوربین‌های بدون آینه متداول شده‌اند. این لنزها می توانند اتوفوکوس سریع و بی صدایی را در حین فیلمبرداری ارائه دهند. کانن نیز تعدادی لنز SLR مجهز به این تکنولوژی تولید کرده است.
• موتورهای Ultrasonic-type در لنزهای SLR بسیار متداول شده اند. ویژگی اصلی این لنزها عملکرد تقریبا بی‌صدای آنهاست. این لنزها در دو دسته اصلی جای می‌گیرند: Micro-type های ارزانتر، خصوصیاتی شبیه Micromotor ها دارند، در حالی که Ring-type های گران قیمت تر، مزایایی دارند. به طور کلی این لنزها سریع، بیصدا و در هر لحظه قادر به استفاده از اتوفوکوس دستی هستند. متاسفانه همه تولیدکنندگان مایل نیستند دو نوع ذکر شده را در بازار محصولات از یکدیگر متمایز کنند.

مطابق معمول، هر تولیدکننده نامی متفاوت را برای موتورهای Ultrasonic خود داراست و در نامگذاری لنزها از قواعد مربوطه استفاده می‌کند.

Canon – Ultrasonic Motor (USM)

Nikon – Silent Wave Motor (AF-S)

Olympus – Supersonic Wave Drive (SWD)

Pentax – Supersonic Drive Motor (SDM)

Sigma – Hypersonic Motor (HSM)

Sony – Supersonic Wave Motor (SSM)

Tamron – Ultrasonic Silent Drive (USD) and Piezo Drive (PZD) – ring-tye and micro-type respectively

Tokina – Silent Drive Module (SD-M)

فوکوس دستی الکترونیکی (Focus by wire)

بیشتر لنزهای SLR، رینگ های فوکوس دستی دارند که مجموعه فوکوس را با استفاده از یک اتصال مستقیم مکانیکی حرکت می دهند. در مقابل، بیشتر دوربین های بدون آینه از یک سیستم سیمی بهره می برند که برای فوکوس دستی از یک موتور داخلی استفاده می کند. این سیستم در بهترین حالت یک فوکوس دستی دقیق و موثر را ارائه می دهد.

ارجحیت فوکوس دستی

در بیشتر دوربین‌ها و لنزها، دکمه ای برای تغییر بین حالات فوکوس اتوماتیک و دستی وجود دارد. چرخاندن رینگ فوکوس در حالت اتوماتیک می‌تواند باعث آسیب موتور یا چرخدنده‌ها شود. با این حال برخی لنزها از یک مکانیزم کلاچی استفاده می‌کنند که به عکاس اجازه می‌دهد رینگ فوکوس را به طور دستی و بدون داشتن ریسک آسیب دیدگی بچرخاند. این ویژکی به طور کلی به لنزهای اولتراسونیک گران قیمت منحصر می‌گردد. پنتاکس در این زمینه دارای اعتبار زیادی است، به طوری که تقریبا همه لنزهای فعلی این شرکت این قابلیت را دارند (شرکت پنتاکس این ویژگی را فوکوس دستی “Quick Shift” می‌نامد).

سیستم بیشتر دوربین های بدون آینه نیز اجازه ارجحیت فوکوس دستی را می دهد، اما به جای استفاده از یک سوئیچ بر روی بدنه لنز، این ویژگی از طریق تنظیمات منوی دوربین فعال می‌شود.

لنزهای فوکوس دستی

تعدادی شرکت وجود دارد که در این عصر اتوفوکوس، هنوز لنزهای با کیفیتی صرفا جهت فوکوس دستی تولید می‌کنند. این شرکت‌ها به تولید لنزهایی با فاصله کانونی ثابت با بدنه‌های فلزی و عدسی‌های مرغوب تمایل دارند. برندهای معروف در این زمینه، Carl Zeiss و Voigtlander هستند. برخی لنزهای خاص از تولیدکنندگان بزرگ، مانند لنزهای تیلت -شیفت کانن و نیکون، نیز صرفا دارای قابلیت فوکوس دستی هستند.

کیفیت ساخت و آب بندی

به عنوان یک قانون کلی، هرچه لنزی گران قیمت تر باشد احتمالا کیفیت ساخت بهتری دارد. لنزهای کیتی که به همراه دوربین‌ها ارائه می‌شوند وزن کمتر داشته و در ساختشان از پلاستیک استفاده شده است. با صرف مقداری هزینه بیشتر، می‌توانید لنز بادوام تری را تهیه کنید. برخی لنزها، ویژگی آب بندی در برابر گرد و غبار و رطوبت را دارا است. به طور کلی این نوع لنزها جزء طیف گران قیمت لنزها است، اما پنتاکس و المپیوس، به طور خاص مجموعه‌ای از لنزهای آب بندی شده را با قیمت متوسط ارائه می‌دهند (پنتاکس حتی برای DSLR های رده بالای سری K5 خود، لنزهای کیت “WR” مقاوم در برابر آب و هوا تولید می‌کند).

در اینجا باید به طور ویژه از مجموعه محدودی از لنزهای پرایم پنتاکس نام ببریم که جزء لنزهای فوکوس دستی مرسوم قدیمی این شرکت محسوب شده و از بدنه زیبای آلومینیمی و مهندسی شده‌ای بهره می‌برند.

وابستگی به یک سیستم

به عنوان سخن پایانی یادآور می شویم هنگامی که به فکر انتخاب یک دوربین برای سرمایه گذاری هستید، درک این موضوع مهم است که لنز هم مانند دوربین، تاثیر بسزایی روی کیفیت تصویر دارد. لنزها همچنین ماندگارتر از دوربین ها بوده و دیرتر از بدنه دوربین ها از رده خارج می شوند، بنابراین ارزش آن را دارند که به منظور دستیابی به کیفیت و یا انعطافی که مد نظر شماست، کمی بیشتر مورد توجه قرار گیرند. بیشتر کاربران اصلی، در انتخاب لنز گزینه های مشابهی دارند (در حالی که جایگزین های ثالث بسیاری نیز وجود دارد)، اما هرکدام به ناچار نقاط قوت و ضعف مربوط به خود را دارد. اگر کاربرد خاصی مد نظر شماست که به لنزهای تخصصی (یا دیگر لوازم جانبی) نیاز دارد، انجام مقداری تحقیق پیش از انتخاب یک سیستم بسیار ارزشمند خواهد بود. بررسی‌های سایت dpreview و انجمن‌های کاربران، مکانی عالی برای شروع است. البته در نظر داشته باشید که یکی از ایرادات خرید لنز این است که بسیاری از علاقمندان، دیگر نمی‌توانند از آن دست بردارند.